Tình Người Trong Cuộc Sống

NGƯỜI VÀ VẬT

Một con người sống có đạo đức nhân cách được mọi người tôn quý và kính trọng, chưa hẳn người đó xuất thân từ một gia đình có uy quyền thế lực, giai cấp quý tộc. Cũng không hẳn là người có nhiều học vị bằng cấp hoặc người có nhiều tiền của. Nếu người đó, đạt được những tiêu chuẩn trên mà lại không có giới hạnh đạo đức, sống thiếu tình thương, tình người trong cuộc sống, thì giá trị của nó cũng không thiết thực.

Ngày xưa có một con sư tử và chín con chó sói cùng đi săn chung với nhau. Chúng bắt được mười con nai, sau đó đến lượt chia mồi, sư tử hỏi ý kiến đồng bọn, nên chia như thế nào cho công bằng?

Một con sói lanh lợi liền nói, chúng ta có mười tên, săn được mười con, vậy thì chia đều thế là bình đẳng và hợp lý nhất, không có gì phải bàn cãi nữa.

Sói vừa dứt lời, đã bị sư tử tát cho một cái lòi cả mắt ra. Rồi sư tử quay sang hỏi cả bầy sói, vậy chúng ta nên chia như thế nào cho công bằng đây?

Sói nâu thấy bạn mình mới bị lòi mắt, nên hoảng quá, dạ bẩm ngài: để hết mười con Ngài xơi từ từ ạ!

Sư tử gầm lên thật lớn, xong liền đạp cho sói một đạp lăn cù mèo, rồi nói: đồ cái thứ gian dối dua nịnh.

Xong, mọi việc đâu vào đấy. Sư tử từ tốn nói: Này các bạn, chúng ta phải chia như thế nào cho đều vậy?

Cả bầy sói bây giờ sợ xanh cả mặt, chẳng con nào dám nhúc nhích, hó hé gì cả! Sư tử bực quá, chỉ ngay con sói đen trong bầy, chú mày ý kiến thế nào?

Sói đen run rẩy thưa: Dạ bẩm ngài…cả đoàn chúng ta cả thảy có mười, săn được mười chú nai. Phần ngài chín nai thì bằng mười, chúng con một nai chín sói cũng bằng mười. Đó là cách chia đều và công bình số một, dạ bẩm thưa Ngài.

Sư tử nhà ta ra chiều đắc ý lắm, được, chú sói đen thông minh lắm đấy, ta sẽ ban thưởng sau. Ta từ trước tới nay không muốn làm người mạnh hiếp kẻ thế cô, ta căm thù sự bất công và gian dối dua nịnh.

Sói đen cung kính thưa:

Dạ, kính bẩm ngài, con từ xưa nay dốt đặc, nhờ chứng nghiệm thực tế của hai bạn con vừa rồi, nên mới có chút sáng kiến đấy thôi.

Sư tử nhà ta hảnh diện lắm lớn tiếng nói, này lũ sói nhà ngươi hãy ngoái lỗ tai lớn ra mà nghe và bắt chước khôn ngoan như chú sói đen kia đấy nhé.

Cả bầy sói đồng thanh, dạ, dạ, xin nghe.

Câu chuyện ngụ ngôn trên đã cho chúng ta thấy, sự tinh khôn xảo quyệt của sư tử là đại diện cho con người không đạo đức. Bầy sói là tượng trưng cho loài vật hay kẻ dưới quyền.

Người và vật cũng đồng nghĩa là một chúng sinh, nhưng con vật mặc dầu có thú tính ăn nuốt lẫn nhau, nhưng chúng chỉ sát hại con mồi khi đói khát, khi no đủ chúng không cần quan tâm đến miếng mồi ngon nữa. Loài người là một chúng sinh cao cấp nhờ có nhận thức suy nghĩ, biết phân biệt phải quấy tốt xấu, nếu biết đi theo chiều hướng thượng thì xả bỏ sự vị kỷ của cá nhân, để đóng góp lợi ích thiết thực cho nhân loại. Ngược lại thì tinh ranh ma mãnh, mưu mô xảo quyệt, cướp của lường gạt công khai, lại còn ngông nghênh ăn trên ngồi trước, nói rằng công bằng, liêm chính chí công vô tư.

Đó là bài học đau thương buồn tủi cho kiếp con người chúng ta, khi ai đó nhân danh thượng đế có quyền ban phước giáng họa. Đôi khi chính ta cũng muốn như vậy, khi bản ngã đã phình to. Con người thường tham muốn quá đáng, nên đã dùng đủ mọi hình thức để mưu cầu lợi ích về cho riêng mình. Khi có quyền cao chức trọng, thì chẳng từ bỏ một mưu sâu kế độc nào, miễn làm sao lợi cho mình là được rồi, chẳng cần quan tâm điếm xỉa đến ai. Trong khi đó loài vật, không gian hùng như vậy, chúng vì bất đắc dĩ bảo vệ mạng sống nên phải sát hại địch thủ. Khi đã đầy đủ rồi chúng không màng đến miếng mồi nữa. Con người thì quá tàn nhẫn, một khi đã ác rồi thì cùng hung cực ác. Man rợ, dã man đến tận cùng.

Một ông vua ngày xưa vì mệnh danh là con trời, nên đã đặt ra những luật pháp khắc nghiệt để bảo vệ giòng dõi của mình. Nên có những luật chu di ba họ, bẩy họ, chín họ, theo kiểu diệt cỏ phải diệt tận gốc. Gã sư tử kia là đại diện cho con người vị kỷ đó, mồm mép ba hoa lúc nào cũng muốn chứng tỏ rằng mình là con người đạo đức cao thượng. Thường thì con người có những cái thấy lầm hiểu bậy, mặc dầu biết như vậy nhưng ta vẫn một bề cố chấp để bảo vệ sĩ diện bản ngã cho mình. Miệng thì tuyên truyền hô hào dân chủ, kêu gọi mọi người bình đẳng đóng góp ý kiến để xây dựng phát triển mở mang. Nhưng, chú sói đầu tiên vừa mở miệng bình đẳng công bằng, thì đã nhận chiếu chỉ án khổ sai chung thân. Kế đến chú sói nâu, vừa mở miệng, chúng em nhường hết để cho anh xơi, thì được lệnh lưu đày biệt xứ. Thế thì còn chú sói nào dám can đảm góp ý nữa đâu? Cả bọn đều ngậm bù hòn làm thinh, trước sự bất công áp bức của sư tử. Đến lượt, con sói đen được chỉ định ý kiến, tất cả bọn sói đều lo sợ quay mặt về nó, để chờ đợi… kết quả đau thương như hai chú sói trên. Dạ bẩm Ngài, theo con nghĩ chia hai là đều nhất, Ngài là một cộng với chín nai thì bằng mười. Chúng con, chín sói cộng với một nai cũng bằng mười. Như thế là quá công bằng, bình đẳng, dạ kính bẩm Ngài. Một tràng pháo tay vang dội, hoan hô hay quá chú sói đen thông minh đáo để. Lúc này sư tử nhà ta càng vênh vang tự đắc, phải như sói đen mới đáng mặt là kẻ thông minh sành sỏi. Được rồi ta sẽ ban thưởng hậu hỷ cho ngươi sau. Chú mầy học phương thức chia chát này ở đâu vậy, sau từ xưa đến giờ trong sách vở chưa từng ghi lại. Dạ, bẩm ngài con vừa học được từ hai bạn sói trước mắt đó. Sư tử nghe nói vậy liền cười ha hả, ra chiều thích thú lắm, rồi dõng dạc tuyên bố này lũ sói nhà ngươi hãy học cách khôn ngoan như sói đen đấy nhá! Cả bọn đồng thanh dạ.

Chúng sinh vì một niệm bất giác nên bị gió nghiệp cuốn trôi, từ một bản tâm bình thường trong sáng vô ngã vị tha, chúng ta kết thành ngã si, ngã ái, ngã chấp rồi khoát lên nó quan niệm sống lý tưởng và cố chấp thành kiến để phục vụ cho cái tôi này, mà con người trở nên tàn nhẫn độc ác. Con người là một chúng sinh cao cấp có nhận thức và hiểu biết, do biết quán chiếu tìm tòi, nên có thể dời núi lấp sông, vá trời lấp biển. Con người có thể tạo nên các tiện nghi vật chất để mưu cầu hưởng thụ cho riêng mình, nên bằng mọi cách vơ vét gồm thâu bành trướng thiên hạ để nắm quyền cai trị, nhằm hưởng lộc tối cao. Cái gã sư tử đó ra vẻ dân chủ, bình đẳng lắm, nhưng thực chất chỉ là hạng lừa đội lốt sư tử. Nào là văn minh dân chủ công bằng tự do, nào là…. vì lợi ích của nhân loại, hứa hẹn đủ thứ, để rồi trở thành con ma nhà họ hứa. Ai biết cách tâng bốc chạy lòn phía sau thì công danh sự nghiệp lên như diều gặp gió. Ai thành tâm nói lên sự thật thì lảnh án khổ sai biệt xứ. Cuộc đời lúc nào cũng bị phủ lên lớp áo màu xanh, hy vọng đổi mới, phát triển mở mang, nhưng chỉ trên danh nghĩa suông, chỉ lợi ích cho một số người. Chúng ta phải làm thế nào để trở thành người có đức hạnh? Muốn trở thành người có đức hạnh không phải đơn giản và dễ dàng, nó đòi hỏi người ấy đối với bản thân, phải luôn biết xét nét nhìn kỹ lại chính mình để thấy được những lỗi nhỏ nhặt nhất mà tìm cách khắc phục, chuyển hóa chúng. Người có đức hạnh phải biết làm chủ bản thân qua các cảm thọ xúc chạm, để thấy biết rõ ràng sự thật nơi thân này. Biết cảm thông bao dung và độ lượng tha thứ, cho những ai đã từng làm cho mình đau khổ tột cùng. Luôn sống vì lợi ích chung lấy niềm vui thiên hạ làm niềm vui chính mình, ai sống được như vậy là người đức hạnh, đạo đức và đang đi trên con đường giác ngộ. Và chúng ta nên học hạnh lắng nghe của Bồ tát Quán Thế Âm, sẵn sàng chia vui sớt khổ vì lợi ích tha nhân, ai sống được như vậy là người có đức hạnh.

QUYỀN LỰC VÀ ĐỊA VỊ

Ngày xưa con người cảm thấy bé nhỏ với bầu vũ trụ bao la này, nên đa số đặt niềm tin vào một đấng tối cao có khả năng ban phước giáng họa. Từ đó, các ông vua phong kiến lợi dụng quyền năng trên chế tác ra luật pháp độc tôn bắt buộc mọi người phải noi theo, dưới danh nghĩa là thiên tử con trời do thượng đế an bài sắp đặt, đất nước và con người đều thuộc quyền sở hữu của vua. Tất cả mọi người đều phải trung thành tuyệt đối theo sự sắp xếp của nhà vua. Vua muốn phong quan tiến chức cho ai thì phong, muốn giết ai thì giết kẻ dưới không có quyền khiếu nại, nếu vua bảo chết mà không chịu nghe gọi là bất trung, với một quyền lực như vậy ông vua được hưởng tất cả mọi nhu cầu cần thiết theo sự kính trọng tột cùng của mọi người. Làm vua quả thật không đơn giản tí nào, vì người đó nhiều đời đã từng phục vụ và đóng góp cho nhân loại quá nhiều, nên ngày nay mới được hưởng phước làm vua. Luật pháp thời này mang tính cách độc tôn theo thể chế cha truyền con nối nên thế gian có câu: “con vua thì được làm vua, con sãi ở chùa thì quét lá đa” nếu gặp ông vua hôn quân mê muội thì dân chúng khổ sở lầm than. Quyền lực thời phong kiến, ông vua được xem là con trời đại diện cho thượng đế an bài sắp đặt và cả đất nước con người thuộc quyền sở hữu của vua. Ở thời đại cổ xưa con người rất tin tưởng vào đấng thần linh thượng đế mà không dám chống trái sợ thần linh giận dữ trừng phạt. Ngày nay con người văn minh tiến bộ vượt bực, nên thấy chế độ phong kiến quân chủ độc tôn không còn phù hợp với thời khoa học hiện đại, do đó đã thay đổi cơ chế quyền lực thành dân chủ nhiều đảng, để cùng cạnh tranh làm việc phục vụ đóng góp lợi ích cho xã hội, được dân bầu từng nhiệm kỳ một. Nếu vị lãnh đạo nào có khả năng làm lợi ích cho đất nước nhiều, thì được bầu thêm một nhiệm kỳ mới. Nhưng tối đa chỉ hai nhiệm kỳ rồi nhường chỗ cho người khác, nên tình trạng tham nhũng lạm phát của công rất ít khi xảy ra. Cơ chế dân chủ hay ở chỗ nếu mình nắm ghế quyền lực mà không đủ khả năng để giúp ích mọi người thì tự xin từ chức, hoặc nếu lạm dụng quyền hạn tham nhũng thì có ban hành pháp truy tố đem lại công bằng cho xã hội. Lần bước theo thời gian trên đà tiến bộ của nhân loại thể chế phong kiến quân chủ, theo hệ thống cha truyền con nối, dần dần nhường lại cho thể chế phong kiến cấp tiến. Theo lời Phật dạy: Thế gian này năm loài cùng chung ở hay là sáu đường luân hồi, nhưng con người là một chúng sinh cao cấp nhờ có suy nghĩ nhận thức phân biệt đúng sai, nếu biết vận dụng đi theo chiều tốt đẹp thì không ai bằng và ngược lại thì vô cùng cực ác. Lịch sử nhân loại đã chứng minh cho chúng ta thấy rõ điều đó. Chỉ có con người tâm linh mới đủ khả năng, giúp nhân loại vượt qua rào cản của si mê và tội lỗi, nhờ có hiểu biết và thương yêu trong bình đẳng. Ai làm người cũng phải biết thao thức và trăn trở, hãy mở rộng tấm lòng ra để cùng nhau kết nối yêu thương, sẻ chia cuộc sống.

Đời sống con người luôn song hành hai phần thân và tâm, tức thể xác và tinh thần. Nhưng đa số chúng ta chỉ chú trọng về phần vật chất cho thân rất nhiều, mà quên lãng đi yếu tố tình thần, tuy sống trong giàu có tiện nghi mà nghèo nàn phần tâm linh nên thường thất vọng khổ đau. Lại có một hạng người tuy giàu có dư dã, nhưng lại sống khổ sở hơn người nghèo vì họ chẳng dám ăn dám xài, nói chi đem ra giúp đỡ cho người khác. Họ sống trong tham lam ích kỷ, lao tâm nhọc sức để tích chứa cho riêng mình. Muốn cho xã hội được phát triển vững mạnh và lâu dài, con người cần phải làm giàu tri thức và đạo đức. Tri thức giúp phát triển xã hội, đạo đức giúp con người sống có hiểu biết và yêu thương hơn. Tri thức và đạo đức như đôi cánh chim tung bay khắp cả bầu trời rộng lớn, để bồi đắp cho nhau sống có tình người. Thiếu tri thức thì không làm được gì, có tri thức mà không có đạo đức thì dễ dàng bị tha hóa tiêu cực làm thiệt hại cho nhau. Con người là chủ nhân của bao điều họa phúc, bất hạnh hay khổ đau là do chính mình quyết định. Chúng ta hãy vì tình thương của nhân loại mà cùng chia sẻ cho nhau, vì con người hơn hẳn loài vật là có hiểu biết, nên chúng ta cùng nhau chia vui sớt khổ để thiết lập tình thương theo nhịp cầu tương thân tương ái trong cuộc sống.