Kim Cương Bát Nhã Luận – Quyển 1

Kim cương: Là vi tế, cứng chắc. Vi tế: Là nhân của trí. Cứng chắc: Là không thể hủy hoại.

Năng đoạn: Là đối tượng đoạn dứt của văn tu tư trong Bát-nhã (Trí tuệ) Ba-la-mật. Như xứ đoạn của kim cương mà đoạn dứt, nên gọi là kim cương năng đoạn.

Lại như vẽ hình kim cương, trước, sau là rộng, giữa thì hẹp. Như vậy, trong Bát-nhã Ba-la-mật, hẹp là địa Tâm tịnh. Đầu, sau rộng, là địa Tín hành, địa Như Lai. Đây là hiển bày nghĩa không chung. Nên biết năm thứ Nghĩa cú kia càng lên trên là càng nương dựa. Chúng đều nương dựa nơi địa, nên nói thân Tu-đa-la nối tiếp không dứt. Nghĩa cú nầy nay sẽ nói.

Đức Thế Tôn vì sao dùng oai nghi của tịch tĩnh mà an tọa? Là nhằm hiển thị người tịch tĩnh, đối với pháp mới có thể nhận biết, mới có thể thuyết giảng. Vì sao Thượng tọa Tu-bồ-đề thưa hỏi? Có 6 nhân duyên:

1. Vì đoạn trừ nghi.

2. Vì dấy khởi tin, hiểu.

3. Vì hội nhập nghĩa thâm diệu.

4. Vì không thối chuyển.

5. Vì sinh hoan hỷ.

6. Vì khiến cho chánh pháp trụ lâu.

Tức là Bát-nhã Ba-la-mật, khiến cho Phật chủng không đoạn dứt. Vì sao do đấy khiến Phật chủng không đoạn dứt? Nếu có người nghi, tức được đoạn nghi. Các Bồ-tát có vui thích phước đức nhưng tâm chưa thành thục, nghe nhiều phước đức, nên đối với Bát-nhã Ba-la-mật khởi tin,                                                 hiểu. Người tâm đã thành thục thì hội nhập nơi nghĩa thâm diệu. Người đã được không bị khinh thường, do tham thọ trì tu hành, do có nhiều công đức nên không còn thối chuyển. Người đã được thuận thâu cùng tâm tịnh, ở nơi pháp tự nhập và thấy rõ, sinh hoan hỷ. Nên có thể khiến nơi đời vị lai, giáo pháp Đại thừa được trụ lâu.

Nếu lược nói, thì người nghi khiến thấy rõ, nên tâm vui thích phước đức. Các Bồ-tát đã thành thục thì cùng thâu nhận. Kẻ đã được không bị khinh thường, khiến tâm tinh tấn. Người đã được tâm tịnh thì khiến hoan hỷ.

Các Bồ-tát có 7 thứ lớn, nên “Chúng sinh lớn” nầy gọi là Ma-ha Tát-đóa. Những gì là 7 thứ lớn? Đó là:

1. Pháp lớn.

2. Tâm lớn.

3. Tin hiểu lớn.

4. Tâm tịnh lớn.

5. Tư lương lớn.

6. Thời lớn.

7. Quả báo lớn.

Như trong phần Bồ-tát Địa Trì đã nói.

Kinh nói: Khéo gồm thâu bậc nhất. Khéo gồm thâu: Là ở nơi chỗ các Bồ-tát, cái gì là khéo gồm thâu, cái gì là bậc nhất? Lợi lạc tương ưng, là khéo gồm thâu bậc nhất. Nên biết có 6 thứ:

1. Thời.

2. Sai biệt.

3. Cao lớn.

4. Kiên cố.

5. Phổ biến.

6. Dị tướng.

+ Thế nào là thời? Là pháp hiện thấy cùng vị lai. Bồ-tát kia khéo gồm thâu. Lạc là pháp hiện thấy. Lợi là đời vị lai.

+ Thế nào là sai biệt? Đối với Tam-muội thế gian và xuất thế gian, các bậc Thanh-văn, Độc-giác khéo gồm thâu, trong ấy có sai biệt.

+ Thế nào là cao lớn? Sự khéo gồm thâu nầy là vô thượng.

+ Thế nào là kiên cố? Nghĩa là rốt ráo, trọn vẹn.

+ Thế nào là phổ biến? Là tự nhiên đối với thân tự, tha khéo gồm thâu.

+ Thế nào là dị tướng? Tức ở trong chỗ các Bồ-tát chưa tịnh, khéo gồm thâu là hơn hết.