Phải Trái Cuộc Đời

ĐỒNG TIỀN VÀ MẠNG SỐNG

Ngày xưa tại một nước nọ có một vị vua tên là Nhân Lực. Một hôm trong lúc đi săn tình cờ nhà vua ghé ngang qua một tháp Phật, ngài sinh tâm hoan hỹ nên đã cúng dường năm xu. Vô tình có một người đi ngang qua trông thấy, bèn vỗ tay tán thán và khen ngợi:

Hay thay phước lành! Hay thay phước lành!

Nhà vua nghe qua, tưởng người đó cố ý châm chích, mĩa mai mình cúng dường quá ít, nên tức quá cho quân lính bắt hắn ta và ra lệnh xử trảm vì mang tội khi quân .

Người đó sợ quá, xin phép nhà vua cho được trình bày nguyên nhân, dù có chết cũng cam lòng.

Được nhà ngươi cứ nói, nếu đúng sự thật thì ta sẽ tha tội chết cho ngươi.

Dạ muôn tâu bệ hạ, con từ khi làm lại cuộc đời, làm mới lại chính mình, mỗi khi thấy ai cúng dường con đều hoan hỹ tán thán công đức tốt lành. Xin bệ hạ cho phép con được nói tiếp:

Cách nay ba năm về trước do con hiểu biết thấp kém và sai lầm. Con nghĩ rằng chết là hết, không có nhân quả nghiệp báo, không có đời sau, vì ham muốn hưởng thụ nhiều và đam mê chơi bời trác táng, nên con đã hành nghề cướp giựt của thiên hạ.

Có lần con chặn một người đi đường, anh ta đang mang bị hành lý trên vai con liền tước đoạt lấy kiểm tra kỹ ngoài hai bộ đồ chẳng còn thứ gì. Nhưng lạ thay, anh ta luôn nắm chặt bàn tay lại như có vật gì quý giá lắm. Con bèn dùng dao uy hiếp anh ta, bảo thả tay ra thì mới an toàn mạng sống, anh ta nhất quyết không chịu buông tay ra. Cuối cùng con phải đánh anh ta bất tỉnh và khi mở bàn tay ra chỉ vỏn vẹn có một đồng xu. Con cảm thấy ăn năn và hối hận vô cùng về hành động tàn bạo của mình. Chỉ có một đồng xu nhỏ, vậy mà anh ta thà chết chớ không chịu buông tay ra.

Từ đó con ăn năn hối cải, sám hối lỗi lầm, quyết dứt khoát từ bỏ con đường lầm lỗi cướp giựt. Và sau này nếu thấy ai làm việc phước thiện, con đều tán thán khen ngợi hết lòng không kể là người giàu hay nghèo. Nhà vua nghe qua liền tha tội chết cho anh ta.

Câu chuyện trên làm cho chúng tôi nhớ lại những việc năm xưa khi còn ở ngoài đời. Khi chưa đi tu tôi thường chơi thân với những tên đầu trộm đuôi cướp và thường nghe kể lại các phi vụ cướp giựt kinh hoàng. Mã Trường Ghì là một tên đàn anh nỗi tiếng những thập niên 90, anh ta nghiện ma túy, đam mê cờ bạc và ham đá gà, chuyên cho vay nặng lãi. Nhưng vì anh ta quá đam mê cờ bạc nên phải thiếu nợ lại đàn anh của mình. Túng thế, anh ta mở phi vụ cướp giựt các chủ sạp vải Chợ lớn.

Một hôm, sau khi me được một con mồi cở bự, nếu thành công thì dư sức trả nợ. Anh ta tính toán đường đi nước bước của con mồi một cách rành rẽ, chỉ chờ thời cơ thuận lợi là ra tay hành động. Con mồi đã rơi vào thế sắp đặt của anh, thế là anh ta nhanh tay cưởm đi cái túi xách gần cả tỉ đồng mà gia chủ để trả tiền vải. Nhưng không ngờ người bị nạn là dân miền trung chánh gốc, nên cô ta không chịu buông tha, la toán lên dữ dội, dù anh ta cố gắng khống chế bằng mọi cách. Điểm đặc biệt của người miền trung đa số thà chết chớ không bỏ của, đó là kinh nghiệm của giới giang hồ thứ thiệt. Biết nuốt không trôi, nên anh ta đành phải ngậm bù hòn quăng túi xách tiền trở lại cho khổ chủ. Nhờ vậy anh ta thoát được vòng vây truy nã của nhiều người.

Thường thì các tay giang hồ đàn anh đã có số má trong trường đời rất khôn khéo, họ nhắm ăn không được liền bỏ con mồi không luyến tiếc. Sở dĩ có rất nhiều các vụ án cướp của, giết người hay thường xảy ra là những tay giang hồ dỏm còn non nớt, không phải là đàn anh thứ thiệt. Chúng vì sợ người phát giác tố cáo và bị pháp luật trừng trị nên ra tay hành động để bịch đầu mối.

Như trong chuyến đi giảng cuối năm tại Cà Mau có một người gọi điện thoại tới, nói chuyện trong cơn hốt hoảng, thầy làm ơn cứu con thầy ơi? Chúng tôi mới hỏi có chuyện gì không may đã xảy ra. Người ấy nói, con mới vừa giết một người vì chúng đã bắt cóc con gái của con. Con bây giờ muốn giết thêm một mạng người nữa để bịch đầu mối và cứu đứa con gái của con. Tôi nói, đâu thể được giết người là có tội rồi mạng phải đền mạng, nặng thì tử hình, nhẹ thì cũng từ mười lăm năm cho đến án chung thân. Anh, muốn cứu con mình thì ngay bây giờ hãy nên ra đầu thú đi, họa may mới bảo tồn mạng sống và có thể cứu con được. Còn nếu sợ mà giết thêm người nữa, thì luật pháp không bao giờ tha thứ và con gái của anh cũng khó bảo toàn mạng sống. Anh tin lời tôi nói không, dạ tin. Nếu muốn cứu con mình, thì phải thành khẩn khai báo và thú tội, chính quyền và pháp luật sẽ cho hưởng chính sách khoan hồng, như thế vẫn còn có cơ hội hy vọng gặp được con. Nghe đến đây anh ta mới sực tỉnh và nói một câu rất chân thành, con rất cám ơn thầy, nhờ ơn thầy chỉ dạy, sau khi ra tù con sẽ tìm đến gặp thầy. Tôi nói chúc anh được nhiều may mắn và cố gắng học tập cải tạo tốt để sớm trở về đoàn tụ với gia đình, từ đó không còn nghe anh ta gọi tới nữa.

Các bạn thấy chưa, vì một phút si mê nóng lòng con mình bị bắt cóc mà anh ta phải giết chết một mạng người. Không biết sao, anh ta lại biết số điện thoại của chúng tôi mà gọi tới nhờ cứu bồ. Đó là phước duyên của anh ta, sao khi không còn liên lạc với anh ta được nữa. Chúng tôi lúc nào cũng luôn cầu nguyện Tam bảo thường xuyên gia hộ cho anh ta, không bị án tử hình và vững niềm tin trong cuộc sống, sám hối ăn năn lỗi lầm để còn hy vọng có ngày gặp lại người thân.

Thật ra trong cuộc đời này, con người thường bị vô minh che lấp nên khó làm chủ bản thân khi có sự cố xảy ra, vì muốn bênh vực người thân mà nhiều vụ án giết người rất dã man, làm đau lòng nhân thế. Lòng si mê tham ái bám víu vào người thân, khiến con người dễ sinh ra mù quáng như người cha kia, vì thương tiếc đứa con gái bị bắt cóc, mà trở thành kẻ giết người. Khi lòng tham tiếc của ta đã lớn mạnh rồi, thì con người bất chấp luân thường đạo lý, không còn bình tỉnh sáng suốt, vì nóng lòng người thân mà giận dữ bộc phát, dẫn đến giết người trông chốc lát. Sở dĩ con người ta dễ vướng vào vòng tội lỗi, vì si mê chấp ngã quá lớn. Chấp là nguồn gốc của đau khổ, là nguyên nhân dẫn đến bao điều tội lỗi, càng cố chấp là ta, là của ta, nên tìm cách bênh vực, bảo vệ không được thì sinh ra thù hằn tìm cách trả đủa. Cuộc đời là một dòng trôi chảy không dừng ở phút giây nào, thế mà chúng ta muốn nắm giữ mãi làm sao được. Vì cố bám víu gìn giữ, mà giữ có được đâu, thân này già, bệnh, chết, mà chúng ta cứ muốn trẻ mãi không già, muốn sống hoài không chết. Thật ra có thân này là có khổ, già thì gối mỏi lưng còng đi đứng khó khăn, mắt mờ tai điếc, bệnh thì đau nhức hoành hành nằm ngồi không yên, chết thì nằm đơ bất động chẳng còn biết gì. Tuy thân này có khổ, nhưng tâm trong sáng định tỉnh biết rõ ràng như vậy, khi hết duyên đời thì vui vẻ nhắm mắt ra đi.

Nhiều người không hiểu cứ nghĩ rằng tiền là trên hết, như kẻ nghèo kia khi bị cướp trấn lột trên tay chỉ có một đồng xu dù bị đánh đập tra khảo nhưng nhất quyết không buông tay ra. Kẻ nghèo đó quý trọng đồng tiền không đúng chỗ, cho nên bị đánh tơi bời, rốt cuộc tiền mất tật mang. Thay vì từ buổi đầu cứ đưa đồng xu ra trước, thì còn gì để nói nữa, tên cướp dù có tàn nhẫn cũng không thể lấy một đồng xu như vậy. Con người ta vì không hiểu cứ nghĩ rằng tiền bạc làm ra khó khăn, nên phải cố gìn giữ dẫn đến mang họa vào thân. Tiền là vật vô tri do ta tạo ra, tuy rằng cuộc sống này cần phải có tiền mới sống được. Tiền mất thì có thể làm kiếm lại được, còn mạng sống này nếu mất đi thì coi như mất hết tất cả, do đó chúng ta phải biết quý trọng mạng sống.

Nhưng chúng ta đừng nên quá quý trọng thân này mà trở nên tham lam, ích kỷ, hẹp hòi, có người quá giàu tiền của dư giả, nên mặc tình xài phung phí chẳng biết tiết kiệm gì hết. Thấy người nghèo khổ chẳng động tâm thương xót, họ đến xin chút miếng ăn để sống qua ngày đã không cho còn mạt sát đủ điều, giàu như thế có lợi ích gì cho ai. Còn nghèo mà biết nhân nghĩa, sẵn sàng sẻ chia cho người trong cơn nguy biến hoạn nạn đó mới là đáng quý, đáng trân trọng. Cứu giúp một người trong lúc khó khăn thiếu thốn, bằng xây chín mười ngôi chùa. Thế gian này sở dĩ xây dựng mở mang phát triển, nhằm mục đích đáp ứng nhu cầu để phục vụ cho con người được hoàn thiện. Nhưng nhiều khi chúng ta chỉ phát triển về mặt hình thức, bề nỗi bên ngoài để phô trương thanh thế chứ không phải vì phục vụ con người.

Thế giới ngày nay bắt đầu chuyển sang giai đoạn cạnh tranh quyết liệt, mạnh hiếp yếu, lớn hiếp nhỏ, bất đồng quan điểm không chịu ngồi lại với nhau để tìm ra giải pháp tốt đẹp. Chính vì vậy mà chiến tranh cứ liên tục xảy ra không có ngày kết thúc. Con người sống không có tình thương yêu và hiểu biết, đam mê và sa đọa, luôn tranh chấp gây oán hận thù hằn, tạo ra nỗi khỗ niềm đau cho nhân loại. Vì thế, chúng ta cần phải xây dựng mô hình con người tâm linh để thiết lập tình thương chân thật, nhằm chuyển hóa những nỗi khổ niềm đau thành an vui hạnh phúc ngay tại đây và bây giờ.

NHÀ SƯ VÀ GÃ KIẾM SĨ NGHÈO

Hai người đã gặp nhau khi cùng đi chung một con đường, vị tu sĩ già trong dáng vẻ gầy guộc, ốm yếu nhưng đôi mắt sáng tròn luôn nở trên môi nụ cười.

Còn chàng kiếm sĩ nghèo, tạng người khô đét, nét mặt khắc khổ, nước da sạm nắng và dóc dáng bơ phờ.

Hai người đồng vào một quán dọc theo lề đường và vô tình cùng ngồi chung một bàn. Thức ăn được dọn ra rất đạm bạc và đơn sơ, chỉ với rau muống luộc và tàu hủ kho. Trong lúc ăn cơm hai người cùng trò chuyện thăm hỏi nhau, mới biết cùng đi chung một đường. Sau đó hai người kết bạn đường với nhau, họ vừa đi vừa trò chuyện rất là tâm đắc, tưởng chừng như đôi bạn đã thân quen nhau từ lâu rồi.

Chàng kiếm sĩ nghèo vừa đi vừa than phân trách phận, đổ thừa cho trời đất chẳng linh hiển và công bằng, vì đã tạo ra sự sai biệt trong cuộc đời. Kẻ sang người hèn, kẻ giàu người nghèo, kẻ tốt người xấu, có kẻ ăn trên ngồi trước muốn gì được nấy, có kẻ khốn cùng thiếu thốn khó khăn. Chàng kiếm sĩ ấy luôn than phiền trách móc đủ điều, rồi uyên thuyên kể về cuộc đời kiếm sĩ của mình, phải đụng độ biết bao nhiêu trận và giết được bao nhiêu người với vị sư già, suốt trên đường đi. Là một kiếm sĩ muốn có tiền để sống bắt buộc phải thi đấu để tranh tài hơn thua, cao thấp, vì vậy mà phải đánh, phải giết. Kẻ thắng thì được danh tiếng lẫy lừng, tiền bạc dồi dào, nhưng mấy khi cuộc đời kiếm sĩ hoàn toàn được thắng có những lúc cũng bại trận nơi đấu trường. Cuộc đời kiếm sĩ hết sức thăng trầm, thắng thì sống trên xương máu và sự đau khổ của kẻ bại trận. Còn thua thì phải chịu thân tàn ma dại, vậy có gì là hay ho mà nhiều người vẫn ngưỡng mộ.

Ngược lại, vị sư già là người tu hành hành chân chánh, chỉ biết làm sao điều phục thân mình để chuyển hóa những nỗi khổ niềm đau, thành an vui hạnh phúc. Suốt đời không hề gây tổn thương cho ai và không làm đau khổ cho người và vật. Hai người sau mấy ngày làm bạn đồng hành, họ trở nên thân thiết hơn nhưng cuộc sống của họ khác biệt nhau. Nhà sư với dáng vẻ trang nghiêm điềm đạm, chỉ lo tu hành trên cầu thành Phật, dưới cứu độ chúng sinh giúp mọi người vượt qua nỗi khổ niềm đau. Còn chàng kiếm sĩ suốt đời chỉ biết thách đấu và sống nhờ vào sự chết chóc và thất bại của kẻ khác. Mỗi người có một tâm tư sở nguyện khác nhau, nếu ai biết nhận thức đúng đắn tin sâu nhân quả, thì sẽ chọn việc làm thánh thiện không làm tổn hại cho người và vật.

Hành lý của hai người rất đơn giản và gọn gàng, nhà sư mang trên vai chiếc bị vải trong thật cũ kỷ và nghèo nàn. Còn chàng kiếm sĩ ngoài túi hành lý mang theo cùng với hai thanh kiếm. Nhà sư vừa đi vừa kể lại cuộc đời hành đạo của mình, có những bước thăng trầm lên xuống phải trải qua nhiều gian nan thử thách, mới giữ vững được chí xuất trần thượng sĩ. Còn chàng kiếm sĩ lúc nào cũng khoe khoang về sự chiến thắng và luôn hãnh diện, vì đã từng hạ gục nhiều đối thủ tiếng tăm, trên bước đường phiêu bạc giang hồ của mình.

Hai người tuy đi chung đường cùng một chỗ đến, nhưng mỗi người có một chí hướng và quan niệm sống khác nhau. Vị sư già suốt cả cuộc đời chẳng màng đến danh lợi, chỉ biết ngày ngày rày đây mai đó sống cuộc đời tha phương cầu thực, luôn khuyên nhũ mọi người biết thương yêu đùm bọc giúp đỡ lẫn nhau, không hại người, hại vật. Sau mấy ngày làm bạn đồng hành với nhau họ trở nên thân thiết hơn, vị sư già có điều gì tâm đắc điều nói hết cho gã kiếm sĩ nghe. Một hôm, hai người đang ngồi nghỉ bên vệ đường, nhà sư mới thật thà nói với chàng kiếm sĩ, nhà ngươi có biết cái gì trong túi vải của ta không?

Gã kiếm sĩ nói: Có lẽ là một pho tượng Phật?

Không phải đâu!

Hay là một bộ kinh quý giá, mang lời dạy vàng ngọc của Như lai thế tôn?

Ngươi đã đoán sai hết rồi.

À! Tôi đã biết rồi, chắc chắn là đôi hàm răng xá lợi của đức Phật.

Thú thật với ngươi, trong bị vải này đựng hơn 200 nén bạc.

Chàng kiếm sĩ nghèo nghe nói vậy quá đổi ngạc nhiên, chẳng lẽ nhà sư nói đùa với tôi sao?

Nhà sư nói, bần đạo là người tu hành đâu biết nói dối. Nếu ngươi không tin thì hãy xem nè, vị sư già mở banh túi ra quả thật không sai.

Chàng kiếm sĩ chắc lưỡi ra chiều thèm thuồng, không ngờ nhà sư già có số bạc quá lớn như vậy.

Nhà ngươi biết không, bao nhiêu năm xuất gia học đạo ta chỉ ước mơ một điều duy nhất là làm sao đúc được một tượng Phật bằng đồng để mọi người được chiêm ngưỡng và tu tập.

Từ nhiều năm nay ta rày đây mai đó, để xin mọi người hãy mở rộng tấm lòng bố thí và hỷ cúng, đến bây giờ đã được trên hai trăm nén bạc đựng cả trong túi vải này. Giấc mơ của ta sắp biến thành sự thật, ngươi là kẻ đầu tiên được ta tin tưởng nói cho biết đó.

Chàng kiếm sĩ nghèo bị hoa mắt lên, bởi một sự thật không thể ngờ. Cuộc đời kiếm sĩ của mình tung hoành ngang dọc vào sống ra chết, vậy mà chưa khi nào có được một số tiền chỉ bằng một phần mười thôi. Ta hiện giờ đang thiếu thốn khó khăn, trong khi vị sư già đầy ấp bạc trong túi chỉ để đúc tượng Phật. Chàng kiếm sĩ tự than phân trách phận, sao cuộc sống mình quá hẩm hiu tuổi đời bắt đầu vào hàng bốn mươi rồi mà chưa có sự nghiệp trong tay. Nhà sư già kia chẳng cần phải nhọc nhằn gì cả, mà lại có hơn hai trăm nén bạc, thật ra ông trời sao quá bất công chẳng ưu đãi cho ta chút nào. Chàng kiếm sĩ tự nghĩ thầm, giá mà ta có trong tay số bạc đó thì … ?

Từ khi chàng kiếm sĩ biết được vị sư già mang túi bạc trong mình, làm gã toan tính đủ thứ. Chàng kiếm sĩ cố suy nghĩ để tìm cách nào lấy được túi bạc mà không bị ai nghi ngờ, phát giác. Cứ thế trong suốt đoạn đường trở về quê hương anh ta bị túi bạc làm mờ mắt và trong tâm anh ta chỉ có bạc và tiền.

Rồi cái gì đến sẽ đến, hai người phải đi bằng thuyền để qua một eo biển, thế là anh ta dìu nhà sư ra ngồi phía sau thuyền chỗ vắng người nhất, anh ta tự cười thầm vì đã có cách để chiếm đoạt túi bạc. Trong lúc thuyền đang chạy nhân dịp sóng đánh lắc lư anh ta vờ ngã người vào nhà sư và sau đó đẩy luôn vị sư già xuống biển. Một hồi sau khi con thuyền đi quá xa, anh ta mới la toán lên rằng nhà sư vừa bị rớt xuống biển. Chủ thuyền cũng tìm cách để cứu nhà sư nhưng mọi người đều thất vọng, vì không tìm ra tung tích. Nhiều người trên thuyền, đồng chia buồn cho nhà sư xấu số kia không được may mắn. Khi tàu vừa cặp bến, chàng kiếm sĩ vội vàng ôm túi bạc chuồn một cách lẹ làng, không ai còn thấy bóng dáng của anh ta đâu nữa.

Đêm hôm đó, trong phòng riêng tại một nhà trọ chàng kiếm sĩ ung dung mở túi bạc ra xem, một sự thật không thể ngờ số bạc làm anh ta hoa mắt lên. Anh ta tự nhủ thầm, từ nay ta sẽ thoát kiếp nghèo khó. Bắt đầu anh ta đến một thành phố lớn thay tên đổi họ, rồi kinh doanh nghề bất động sản. Anh ta tự nhiên phất lên như diều gặp gió, rồi anh ta cưới vợ, có con. Việc làm ăn của anh ta ngày càng phát đạt tiến triển một cách nhanh chóng. Giờ đây, anh ta có trong tay tất cả quyền lực, tiền bạc, sống hạnh phúc bên vợ con, nhưng một nỗi ám ảnh lớn luôn dằn dặt anh ta, cái mà anh ta có được ngày hôm nay là do tội lỗi quá khứ của mình làm nên.

Anh ta cứ ray rức, ân hận mãi không thôi. Chính sự thiếu thốn nghèo khổ khiến anh ta tạo nên tội ác tày trời, anh ta chợt nghĩ đến nhà sư mà rùng mình kinh sợ. Nhà sư từ bi nhân từ đạo đức bao nhiêu, thì anh ta xấu xa độc ác bẩn thỉu bấy nhiêu. Nỗi ám ảnh cứ dày dò làm anh ta đột nhiên phát bệnh, bao nhiêu thầy thuốc đến đều bó tay xin chào thua, bệnh tình của anh ta ngày càng thêm trầm trọng.

Một hôm có vị sư già trên đường đi hóa duyên, vô tình đi ngang chỗ anh ta đang ở, thấy nhiều người dụm năm dụm bảy, bàn tán xôn xao, rằng anh ta bị quỷ ám ma nhập, nên suốt ngày cứ chùm chăn nói nhảm chẳng còn thiết ăn uống gì cả. Vợ anh ta, trong cơn túng quẩn gặp được nhà sư liền thỉnh ngài quang lâm chửa trị dùm. Động lòng thương xót nhà sư hứa khả. Vừa gặp nhà sư anh ta hoảng loạn la toán lên, đó, đó, ma quỷ kìa! Ma sư trở về trả thù ta kìa. Lúc này nhà sư mới từ tốn nói, phải tôi là bạn đồng hành của ông mấy năm về trước. Tôi hiện giờ vẫn còn sống, nhờ một tàu đánh cá vớt lên.

Hơn bốn năm nay, tôi phải tiếp tục cuộc hành trình quyên góp và tôi cũng đã mãn nguyện khi hoàn thành sứ mệnh đúc tượng Phật. Ngày nay tôi đã biết vì sao ông mất chứng bệnh kỳ lạ kia, tôi lúc nào cũng thương tưởng nhớ nghĩ tới ông, vì quá tham lam mê muội mà ông đã gây ra lỗi lầm năm xưa. Nhưng tôi là người tu hành, nên sẵn sàng độ lượng, bao dung và tha thứ cho ông. Tôi chỉ khuyên một điều duy nhất ông hãy nên chính chắn suy nghĩ, khi muốn làm việc gì phải nên xét kỹ đến hậu quả của nó. Ngày xưa ông nghèo khổ nên bất đắc dĩ phải làm như thế, tôi rất cảm thông cho ông. Giờ này, ông đã có sự nghiệp trong tay rồi, vậy từ nay trở đi hãy nên ăn năn sám hối và luôn làm những điều thiện ích, để chuộc lại lỗi lầm xưa.

Dạ thưa thầy, con ăn năn hối hận vô cùng, xin thầy mở rộng lòng từ độ con và gia đình quy y cửa Phật để con có cơ hội làm mới lại chính mình, làm mới lại cuộc đời dấn thân phục vụ vì cộng đồng xã hội. Xin thầy hoan hỷ cho con được trả lại hơn bốn trăm nén bạc, tức gấp đôi số bạc con đã cướp của thầy.

Thầy nói, bây giờ thì ta không cần số bạc đó nữa, vì ta đã đúc xong tượng Phật. Dạ thưa thầy bây giờ con đã thật sự ăn năn hối lỗi, kính mong thầy hãy vì đệ tử, mà lấy số bạc đó để giúp cho những người nghèo khổ, thiếu thốn.

Nhà sư nói, nếu vậy thì được! Ta suốt đời tu hành rày đây mai đó trên cầu thành Phật, dưới cứu độ chúng sanh, không bám víu vào tài sản sở hữu chỉ tùy theo nhân duyên mà đàm đạo. Ngươi cùng ta có duyên nên mới gặp nhau như thế này. Ta luôn từ, bi, hỷ, xả, lấy ân nghĩa làm đầu mà sẵn sàng tha thứ cho ông không một lời oán trách. Chỉ mong từ nay về sau ngươi phải thật sự là một con người sống có nhân cách đạo đức, luôn cố gắng dọn mình cho trong sạch sống có tình, có nghĩa, có trước, có sau, đừng để làm tổn hại cho ai cả. Nói xong nhà sư liền ra đi, từ đó chàng thương gia bệnh tình ngày càng thêm giảm.

Con người do lòng tham lam sai khiến, nên sẵn sàng làm những điều xằng bậy dù biết đó là bất nhân, bất nghĩa. May mà chàng kiếm sĩ đó, gặp phải nhà sư tu hành chân chánh, nên chỉ đem tình thương để chuyển hóa hận thù và còn hướng dẫn chỉ dạy tận tình, để anh ta có cơ hội tốt làm lại cuộc đời hoàn thiện chính mình. Trong kinh Phật dạy:

Ai lấy hận thù diệt hận thù

Thì hận thù càng thêm chồng chất

Lấy tình thương xóa hận thù

Bao nhiêu oan nghiệt nhiều đời tiêu tan.

Tấm lòng từ bi cao cả của nhà sư đã chuyển hóa được một con người lầm lỗi, giúp cho vị thương gia thay đổi nhận thức và cách sống như thế nào để trở thành một con người có ích cho mình và có lợi cho người. Từ đó vị thương gia này hết lòng tôn kính Tam bảo, luôn thành tâm hộ trì cúng dường những vị tu hành chân chánh và hết lòng giúp đỡ người bất hạnh, người già cả, người tàn tật, người cô độc, người nghèo khổ. Thế gian là một trường đời phức tạp lúc nào cũng song hành hai mặt, thiện ác, tốt xấu, đúng sai, phải quấy, hơn thua, được mất, nhưng người hướng thiện thì quá ít chỉ điếm trên đầu ngón tay, người làm ác thì quá nhiều không sao kể siết. Nhà sư luôn sống nhân từ và đạo đức, tâm hồn lúc nào cũng rộng mở, sẵn sàng tha thứ và khoan dung cho những ai còn đang lầm đường lạc lối vì bị bóng tối vô minh che phủ.

Hình ảnh hai nhân vật nhà sư và chàng kiếm sĩ, nói lên tấm lòng vị tha của người tu hành chân chánh, đã vượt qua rào cản của luân hồi sinh tử nên không buồn phiền trách móc người cố ý hại mình. Ngược lại còn tìm cách giúp đỡ để người đó biết ăn năn sám hối lỗi lầm, vươn lên làm mới lại cuộc đời, nhờ vậy chàng thương gia sau này trở thành một Phật tử thuần thành luôn sống vì lợi ích tha nhân.

Cũng như trường hợp của lục tổ Huệ Năng một kẻ giết người mướn tên là Hành Xương tìm đến ngài để thủ tiêu. Tổ biết trước sự việc nên chuẩn bị sẵn mười lượng vàng, sau khi tên thích khách hành hung không được và quá hoảng sợ nên té xỉu tại chỗ. Tổ cứu tỉnh dậy và đưa vàng, rồi nói rằng ta chỉ nợ vàng chớ không nợ mạng, nhà ngươi hãy mau rời khỏi nơi đây kẻo tăng chúng hay thì nguy đến tính mạng. Khi nào ông trở lại ta sẽ độ cho ngươi làm đệ tử. Thật là Tổ hết sức từ bi rộng lượng, kẻ đến giết mình mà Ngài vẫn không hề trách móc oán giận, lại còn tạo điều kiện để độ người đó nữa. Đến đây chúng ta mới thấy khi người đạt đạo, không còn thấy kẻ thân hay người thù đều đối xử bình đẳng như nhau.

Nhưng trong cuộc đời này mấy người được như vậy, nhiều chuyện xảy ra làm đau lòng thiên hạ cảnh người thân giết hại lẫn nhau chỉ vì chút vật chất cỏn con. Con giết cha vì chia gia tài không đồng đều, mẹ giết con vì tình nhân trẻ, chồng giết vợ vì ghen tuông vô cớ. Muốn chuyển hóa được lòng tham lam ích kỷ, mở rộng lòng nhân ái đối với tha nhân, chúng ta phải biết nhận diện được lỗi lầm. Thấy rõ được bản chất tạm bợ hư dối của nó, do đó người con Phật hãy nên thường xuyên tinh cần quán chiếu một cách sâu sắc, nhờ vậy tâm tham lam ích kỷ hẹp hòi, hại người, hại vật, từ từ thuyên giảm, thay vào đó là tâm từ bi ngày càng rộng mở. Tu tập tâm từ là vấn đề quan trọng và cần thiết trong cuộc sống của nhân loại, thế gian nếu thiếu tinh thần từ bi thì dễ trở thành những con người thù địch với nhau. Nhờ tu tâm từ con người dễ dàng cảm thông, bao dung và tha thứ, thích sống gần gũi với nhau hơn trong tình thương yêu và hiểu biết, dấn thân và phục vụ, trên tinh thần vô ngã vị tha, tốt đạo đẹp đời.