Hoa Cỏ Dại Khờ

Nhiều khi tôi tự hỏi , nếu lọc bỏ đi những ngày tháng ấu thơ vui đùa cùng hoa cỏ dại khờ nơi miền quê hoang vắng, tôi sẽ còn lại gì ? Tự hỏi rồi tự trả lời , và thấy rằng nếu điều đó xảy ra , tôi vẫn sẽ còn lại những thứ mà tôi đang có , là nhịp sống hiện đại với những lo toan vô bờ bến m nhưng trong sâu thẳm tâm hồn tôi , đã mất cái gốc gác của những hứng khởi mà cỏ hoa ngày cũ đã hun đúc nên một tôi với tâm hồn yêu thiên nhiên say đắm .

Nhưng nói vậy thôi , cái chữ ấy nếu không bao giờ xảy ra được. Không chỉ đối với tôi mà tôi nghĩ những ai từng có những ngày tháng vui đùa cùng hoa cỏ miền quê như tôi, đều cũng không thể quên những dáng hoa cỏ dại khờ ngày xưa ấy . Làm sao có thể quên được cái sắc tím đầm đẹ của bong rau khoai , sắc tím dòn dai của bông rau muống , tím xé gan xé ruột của hàng rào hoa tầm xuân hay gốc khế tím rưng rưng nhớ trong góc vườn xưa ngày đó …Chao ơi ! mới chỉ một màu tím hoa cỏ miền quê thôi , mà bao nhiêu nổi nhớ đã dâng đầy. Như bông khoai lang , dường như chỉ nở khi người ta bỏ quên nó trong vườn hoang vắng , hay như câu ca dao này , ai nghe mà không nao ruột nao lòng : “Chờ anh đã quá sức chờ , chờ cho rau muống lên bờ trổ bông ”…

Ra Giêng một thoáng, tháng 2 trồng đậu , tháng 3 trồng cà . Đó cũng là lúc hoa cà tím rưng rức màu, cổ tích chuyện người con gái may áo chưa mặc một lần nở khúc khuỷu trên những luống cà ven sông. Cà pháo nho nhỏ nở tím đành hanh nhưng cà đĩa trái lớn thì tím trặm trịa , tím phơn phớt mà khiến cho nó như có ai đó kêu lên là tím nhức xương, tím phơn phớt mà hút hồn bao nhiêu thi sĩ . Buổi chiều nhìn hoa cà nở , nghe mấy anh trai làng ngồi hát boléro Chợ nọ nũa là thấy mình cũng đang chuyển sang tim tím như câu hát chung thủy ngày xưa “Tôi với nàng , hai đứa nguyện yêu nhau , tha thiết từ nay cho đến ngày bạc đầu …”

“ Anh đi anh nhớ quê nhà , nhớ canh rau muống , nhớ cà dấm tương “. Ca dao xưa nói thế , chứ tôi đoan quyết cái anh trai làng rời quê chắc chắn còn vương trong mắt màu hoa cải vàng hoe hoắc trên triền sông , rực rở ngời tươi menh mông một sáng hay se thắt vàng một chiều gió cả .Tôi có người bạn từ làng quê trưởng thành nơi phố thị . Lúc nào uống say cũng sửa một câu thơ của Dư thị Hoàn thành ra “ Hoa cải vàng ơi , theo ta làm chi cho dang dở “…Chẳng biết anh ta đang dang dở kiểu chi , hay là hình ảnh cùng người đẹp thôn nữ với đôi quang gánh thong dong ra về sau buổi làm đồng còn vương vấn lấy anh , làm trái tim anh điêu đứng ? Cũng không biết bao nhiêu lần tôi dọc triền sông Hương hay sông Bồ và bắt gặp ngập tràn khúc sông một màu vàng quay quắt nỗi niếm ấy, lòng dậy lên bao hoài cảm.Và cũng trên những triền sông , hoa bắp lay khi sông nước còn gió xuân , hỏi ai không mặc khải mình đang đi vào cuộc viễn du xưa trong ý thơ Hàn thi nhân :” Gió theo lối gió , mây đường mây , dòng nước buồn thiu hoa bắp lay“.

Từ bờ sông vào chì vài trăm thước , hoa nhà quê nở hẹn hò mùa vụ trên những cái giàn bắt ngay trước hiên nhà .Mùa xuân, khi mưa phùn còn lay phay bay lớp lớp từ cao vọi tầng không , các loài hoa bí , hoa bầu , hoa mướp đua nhau nở hoa .Hoa bầu trắng với cái nụ cuống ngửa lên trời mà nở chờ đậu trái , hoa bí ngô vàng đục , hoa mướp ngọt vàng tươi , hoa mướp đắng xanh xanh điểm vàng …là những sắc màu yêu thương , và quyến rũ rất nhiều ong bướm . Tôi tin rằng những đứa trẻ lớn lên trong những khu vườn nơi làng mạc , bài học đầu tiên về lẽ sinh tốn bao giờ cũng là bài học đơm hoa kết trái từ giàn bí giàn bầu của mẹ .Và cả bài học từ lòng nhân ái , về nghĩa đồng bào cũng từ đó , từ lúc nằm nôi nghe ca dao “Bầu ơi ! thương lấy bí cùng , tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn “cho đến khi chập chững ra sân nhà vui mắt nhìn hoa bầu bí nở , đó là một chặng dường dài của thiên nhiên đầy chất nhân văn như ngày nay chúng ta thường nói , từ lý luận đến thực tiễn …Và lớn lên một chút , cũng đứa trẻ ấy chơi trà chơi bút mực từ giậu mồng tơi bên hiên nhà , và vài năm sau đó , cũng trong không gian màu tím mực mồng tơi ấy , có lúng liếng ánh mắt của cô gái bên kia hàng xóm , để có lúc chàng trai ngồi thẩn thờ “ Giá đừng có giậu mồng tơi , thế nào tôi cũng sang chơi nhà nàng ”( Nguyễn Bính ).

Tôi thường tự hỏi không biết từ bao giờ , hoa cỏ cũng bắt đầu có sự phân biệt giữa làng quê và phố thị .Ở trong không gian tre trúc , các loài hoa “quý tộc “ như hồng , phong lan, hải đướng …chỉ mọc lưa thưa ở một vài ngôi nhà sành điệu …còn đa phần trong ngôi vườn đơn sơ của người cày sâu cuốc bẫm , hoa của họ là loại hoa để vọng tưởng ông bà tổ tiên : bông phượng , bông trang , bông cúc , bông vạn thọ , về sau này có thêm huệ , lay ơn…và những thứ hoa để đơm cúng cùng với nải chuối , quả cam, quả bưởi …một khóm hoa đồng tiền , hoa thược dược , hoa hướng dương …đã là xa xĩ mà mùa xuân ,trong một khoảng nông nhàn nào đó , họ tình cờ bắt gặp mới đem về trồng .Thế đó , hoa cỏ ngày xưa đã là thứ hoa giữ gìn lễ nghĩa trong đời ; đã mấy ngàn năm rồi không khác đi , và sẽ không bao giờ khác nữa …

Những ngày xuân , ra vườn thấy hoa dại nở chíp chíu trong vườn chưa làm cỏ , thế nào cũng bất giác nhìn lên cây khế tim tím mùa hoa .Với gốc khế trong góc vườn , ở đó biết bao nhiêu là câu chuyện : ăn khế trả vàng ;bò chết gặp khế rụng ; và “canh cá trầu mẹ thường nấu khế , khế trong vườn thêm tí rau thơm ”là món cá kho khế mà e chỉ duy nhất nhà bếp Huế mới hay làm …Nhiều chuyện đến mức nhiều khi sinh ra bất giác cảm hoài : “Ai sinh ra khế , khế ơi ! ”

Có một miền cỏ hoa dại khờ khác nữa là hoa dại ngoài đông . Đó là sim, là mua , mâm xôi, trinh nữ , cơm rượu , cỏ voi , ngũ sắc …Cuối xuân , những triền dốc ngoài đống hoang mọc đầy sim mua nở hoa tím ngắt trời .So với hoa sim , thậm chí có vị ngọt ngào và thơm hương đồng nội hơn . Thế nhưng , như một nỗi bạc mệnh tiền kiếp , hoa mua không nổi tiếng bằng sim bởi hoa mua không đi vào thi ca bằng một con thuyền sâu thẳm như sim mà bài thơ Màu tím hoa sim của nhà thơ Hữu Loan chính là chiec thuyền tím huyền thoại đó .Bài thơ ấy , đến nay đã có ba nhạc sĩ phổ nhạc và bài nào cũng hay , mỗi lần hát lên là mỗi lần cõi lòng vời vợi , như bay theo những đồi sim , chiều nao tím mấy đồi đi không hết . Hoa đồng cỏ nội đi vào thơ ca nhạc họa trân đất Việt khá nhiều , và mỗi lần đi vào đều đem lại những rưng rức trong mênh mông hồn người .Xếp hàng thứ hai sau hoa sim là hoa hổ ngươi nổi tiếng từ độ bài hát “ Hoa trinh nữ “ được nhiều người biết đến ở miền Nam trước năm 1975 .Bài hát kể câu chuyện cổ tích về hoa trinh nữ , và lời kể chuyện thật ngọt ngào : “ Xưa thật là xưa , nhớ mấy cho vừa ,nhớ mẹ kể chuyện đêm khuya . Có ông vua trẻ , xuất quân biên thùy dẹp quân xâm lấn …”Và cũng thật chân tình khi nói về hoa : “ Hoa trinh nữ “ không mặn mà bằng nàng hồng kiêu sa , hoa đâu dám khoe màu cùng nàng cúc vàng tươi , và không ngát hương thơm như nàng dạ lý trong vườn , nhưng hoa trinh nữ đẹp tựa tình đôi chúng ta …”

Cũng vào cuối mùa xuân , trên những đồng cỏ làng dành cho trâu ăn , hoa mâm xôi đỏ ối nở tròn trịa ven đường .Đồi với trẻ thơ miền quê , mâm xôi là sản vật trời cho và dễ kiếm . Trong mâm ngũ quả của trẻ con ham chơi ngoài đồng , mâm xôi bao giờ cũng chiếm vị trí quan trọng không bởi cái màu sắc hay kích thước kha khá của nó , mà còn là sự phổ biến của những mâm xôi đỏ mà trời đã như thêm màu gấc thật nhiều vào trong quá trình thổi .Nhưng đặc sản chính của đồng nội chính là trái cơm rượu chín màu cam thuỗn dài xinh xắn như một con tằm .Ngày xưa , hoa trái cơm rượu không phải là quá hiếm , nhưng ngày nay thì không còn nữa , như thể đã bay đi cùng ký ức thời gian xa xôi , như thể chiếc kim đồng hồ đã nhưng lại trên đồng cỏ xưa và những cỏ hoa huyền thoại ấy đã tự sắp xếp cho mình một cuộc viễn du vĩnh viễn vào miền quá khứ .Cũng mong danh sách hành khách đi vào miền quá vãng ấy , trên những lối đi nối làng qua làng , thôn qua thôn ngày xưa , bao giờ cũng gặp một bụi hoa ngũ sắc nở tưng bừng trên vệ đường .Hoa ngũ sắc thật sự là hoa học trò , hoa nhiều màu tươi vui và thơm như trang vở mới . Cuối xuân sang hè , hoa ngũ sắc nở bừng cùng tiếng ve kêu và tiếng chim tu hú gọi từ đồng xa .

Nếu có một dịp đi và đếm cỏ hoa đồng nội , thật khó thể đi trong một ngày , một tuần hay một tháng , một năm .Đó phải là chuyến đi của một đời người , và dưới chân bao giờ cũng vướng đầy hoa cỏ may , cái sự vướng víu như giăng mắc những hoài niệm mà nếu như quên nó đi , ta đã tự đánh mất mình trong cuộc đời mọi thứ thuộc về ta đều hữu hạn …

HỒ ĐĂNG THANH NGỌC – TẠP CHÍ VĂN HOÁ PHẬT GIÁO SỐ 129

http://vanhoaphatgiaoblog.com/