Hungry Ghosts (Mùa Cô Hồn)

Tháng bảy âm lịch là mùa Vu Lan của Việt Nam chúng ta, nhưng đó cũng là tháng cô hồn theo quan niệm dân gian và rằm tháng Bảy là ngày chính. Cúng cô hồn vào đêm trước đó, được xem là một nghi thức tín ngưỡng truyền thống, và tín ngưỡng này cũng rất thịnh hành trong vùng Đông Nam Á.

Cũng vào tháng Bảy âm lịch năm rồi, dưới sự tài trợ của Screen Australia, SBS đã quay một bộ phim gồm bốn tập về các câu truyện của người Việt Nam định cư tại Úc, với đề tài là Hungry Ghosts (Ngạ Quỷ). Nói đến ma quỷ thì dĩ nhiên có liên hệ đến chết chóc mà chiến tranh có rất nhiều sự chết chóc, cho nên cuộc chiến Việt Nam là một bối cảnh chủ yếu của bộ phim.

Hungry Ghosts là những câu truyện bị quỷ ám của 4 gia đình tại Melbourne. Trong đó ba gia đình là dân tị nạn Việt Nam, còn một gia đình là ký giả người Úc, ông ta là nhà nhiếp ảnh chuyên nghiệp của cuộc chiến Việt Nam.

Câu truyện bắt đầu khi một phiến bùa hộ mệnh bị tiêu huỷ trong đêm trước của rằm tháng bảy thì quỷ sứ tức là quỷ cầm đầu, với lại các vong hồn khác được lựu lại tại trần gian. Những vong hồn này đều có những truyện cá nhân chưa được giải quyết, những truyện mà họ đã mang theo khi thiệt mạng. Những vong hồn này bị chết oan, cho nên họ trở về đòi nợ, hoặc về trả thù và cũng có cô hồn trở về tìm lại người thân, người yêu của mình. Trong khi những truyện quỷ ám đang sôi nổi, thì một cô gái Việt Nam sinh trưởng tại Úc có khả năng hóa giải vấn đề, mà chính cô cũng không biết mình có một khả năng đó.

Phật giáo được du nhập và ăn sâu vào Việt Nam rất sớm và có những thời kỳ rất hưng thịnh trong lịch sử Việt Nam. Các tục lệ như cúng cô hồn vào tháng Bảy âm lịch có xuất xứ từ Phật giáo. Cho nên Phật giáo là một chủ đề căn bản của những câu truyện trong Hungry Ghosts. Chùa Quảng Đức tại Melbourne là một trong những địa điểm quay phim và quí Thầy đã ủng hộ bằng cách tham dự một phần nhỏ trong câu truyện. Ngoài ra, bùa ngải cũng có đề cập đến. Bùa ngải là tà thuật khá thịnh hành trong các nước Đông Nam Á, trong đó bao gồm Việt Nam. Phép thuật này thật ra là dùng để chữa bệnh, trừ ma diệt quỷ, giúp người gặp may mắn, phát tài, nhưng cũng có người sử dụng nó để khống chế và hại người. Đã là truyện ma, thì dĩ nhiên ít nhiều cũng có sự hiện diện của phép bùa ngải trong câu chuyện. Ngoài ra bộ phim diễn tả những tập quán Việt Nam mà nhiều người đã lãng quên, ví dụ như gõ chén bát khi dùng cơm trong tháng bảy là mời gọi cô hồn đến dùng cơm trong nhà.

Hungry Ghosts là một tuồng kịch gồm diễn viên Á Châu nhiều nhất trong lịch sử ti vi của Úc. Diễn viên chính và diễn viên phụ có gần hơn 30 người, đây chưa tính số người Á Châu xuất hiện xung quanh trong bộ kịch, số lượng đó có đến hơn 300 người. Hy vọng đây là một khởi điểm cho sự thay đổi của ngành điện ảnh và ti vi tại Úc.

So với mấy thập niên qua, số lượng người Á Châu xuất hiện trên màn ảnh đã được tăng thêm khá nhiều. Tuy nhiên nếu đem tỷ lệ của di dân Á Châu so với tỷ lệ của người Á Châu xuất hiện trên màn ảnh, thì vẫn còn nhiều chênh lệch, nhất là khi những người Á Châu được chọn vào những vai chính hay những vai phụ lớn thì càng hiếm.

Trên đời này, vạn vật đều tương sinh tương diệt. Có một tuồng kịch thì phải có khán giả, có khán giả thì sẽ đem lại nhiều tuồng hơn. Cho nên tôi hy vọng cộng đồng Việt Nam chúng ta có thể ủng hộ và quảng bá cho phim Hungry Ghosts, không những giúp việc làm cho những diễn viên trẻ gốc Việt mà đồng thời cũng giúp phổ biến lịch sử, văn hóa, tập quán của người Việt mình.

Úc Châu là một nước đa văn hóa, hơn bảy mươi sắc tộc, lý do truyện Việt Nam được đưa lên màn ảnh là vì văn hóa và tập quán của Việt Nam có nhiều điều đặc sắc và tình cảm giữa những người Việt Nam cũng rất nồng nàn và gắn bó. Đồng thời Úc Châu cũng là một nước từng tham dự một cách kịch liệt vào cuộc chiến Việt Nam. Tài liệu thống kê trong Wiki, nước Úc có 426 binh sĩ tử trận và 3129 bị thương, cho nên bộ phim này sẽ khơi lên nhiều cảm xúc trong cộng đồng người Úc cũng như người gốc Việt.

Truyện ma thường là truyện hấp dẫn, nhưng nếu không có chiều sâu, thì câu truyện không thể đem lại phần tác động tích cực nào cho tâm lý. Trong bộ phim này khán giả sẽ cảm nhận được những vết thương được gọi là hậu chấn tâm lý của người Việt sau cuộc chiến (post war trauma) và những vết thương đó có thể truyền sang con cháu đời sau (intergeneration trauma).

Có thể sự tránh né, im lặng và lãng quên lại thường là những phương pháp được lựa chọn của những người tâm lý đã bị tổn thương (traumatised) bởi cuộc chiến. Nhưng thật ra nhiều vết thương quá nặng nề, chúng ta làm sao mà quên được!
Tôi là một trong những diễn viên trong Hungry Ghosts, tuy gia đình tôi không có ai tử vong trong chiến tranh Việt Nam, nhưng tôi được chứng kiến những cảnh thê thảm nhất trên thế gian này …

Tôi còn nhớ những thương phế binh khi trở về, có người bị cụt chân, có người cụt tay, cho đến cụt hết hai chân hai tay. Những người còn khả năng lao động, thì phải đi làm lụng vất vả để kiếm ăn cho hai bữa, có người đi vá bánh xe, có người bán vé số, còn những người tàn tật đến nổi không thể lao động, thì phải ăn xin mà thôi.
Còn những thanh niên trong tuổi quân dịch… có người chặt đi ngón trỏ, có người làm mờ đi một mắt, cũng có người đi làm thuê làm mướn để chạy tiền làm giấy khai sinh giả.

Tôi cũng đã chứng kiến một cô gái trong xóm bị một người trốn quân dịch hiếp dâm, người này trốn dưới hầm suốt 5 năm dài cho nên tâm lý đã bị rối loạn.

Chiến tranh Việt Nam đã gây ra cái chết từ 3-4 triệu người, đây chưa tính về số những người đã bỏ mạng trong lúc vượt biên. Cuộc sống nước ngoài tưởng như đã trở lại bình yên với sự hồi sinh. Những vết thương chiến tranh trong nội tâm của nhiều người vẫn còn hiển hiện, từ thương tích trên cơ thể đến sự ly tán trong nhiều gia đình… Một số dân Việt ở nước ngoài vẫn đang phải gồng sức vật lộn với hậu quả khắc nghiệt của chiến tranh dù rằng nhiều người đã cố sức không muốn nghĩ đến. Nhưng Chiến tranh Việt Nam đã để lại một vết thương sâu hoắm trong tâm hồn mọi người, sự im lặng và lãng quên đã không phải là một biện pháp hàn gắn. Khoa học cho rằng phô bày những vết thương với sự hiểu thông có thể là một trị liệu hiệu quả nhất. Đối với lớp trẻ, những chương trình điện ảnh về cuộc chiến tuy là hư cấu nhưng cũng góp phần để cho con cháu trong nhà thấu hiểu được những đau khổ từ cuộc chiến Việt Nam mà thế hệ cha ông đã phải gánh chịu.

Hungry Ghosts sẽ được công chiếu trên đài SBS TV trong 4 ngày 24 – 27 tháng Tám vào lúc 21.30 và có phụ đề tiếng Việt. Phim được lưu lại trên SBS On-demand thêm một tháng sau đó.

Ah Yin – 12/08/2020